تاریخچه ی فلوت

 فلوت از سازهای بادی چوبی (بی زبانه یا بی قمیش) است که بر خلاف دیگر سازهای این دسته صدای آن نه از لرزش قمیش بلکه از نوسان هوای دمیده شده بر لبه دهنی (یا تیغه هوائی) ساز تولید می‌شود. این ساز جزء قدیمی‌ترین سازهای بادی محسوب می‌گردد که قدمت برخی از آن که باستان‌شناسان یافته‌اند به 50/000 سال پیش می‌رسد. فلوت‌ها در گذشته از جنس چوب ساخته می‌شدند (به همین دلیل در قدیم از آن به عنوان ساز بادی چوبی نام برده می‌شد) ولی امروزه با وجود اینکه این ساز در دسته‌ی سازهای بادی چوبی قرار دارد، اما ملاک تقسیم بندی آن جنس و آلیاژی که در ساخت آن استفاده شده مد نظر نیست، بلکه نحوه تولید صدای آن است.

واژه فلوت در زبان‌های اروپایی به معنای نام کلی سازهای مشابه فلوت نیز بکار می‌رود. فلوت و ساز شرقی نی هم نوعی فلوت شمرده می‌شود. به‌طور کلی فلوت و نی سازهایی هم‌خانواده هستند. فلوت يا ني و فلوت کوچک تنها سازهاي بادي چوبي هستند که فاقد زبانه اند. نفس اجراکننده از سوراخ کوچکي که در کنار لوله نزديک به سر آن تعبيه شده وارد لوله مي‌شود. باز و بسته شدن سوراخ‌ها در فلوت‌هاي امروزی توسط کليد صورت مي‌گيرد. با آنکه فلوت از دسته سازهاي بادي-چوبي شمرده مي‌شود، اما امروزه فلوت را از نقره نيز مي‌سازند يا فقط بر روي ساز روکش نقره اي مي‌کشند.

فلوت عالی‌ترين و جالب‌ترين ساز از گروه سازهای (چوبی – بادی) است. فلوت را در ارکستر سمفونیک از شکل آن به آسانی می توان شناخت، زیرا تنها ساز بادی ارکستر است که از پهلو نواخته می شود. فلوت انواع متعدد دارد که بیشتر آنها برخلاف فلوت معمولی از سر نواخته می‌شوند و مشهورترین آنها یک نوع فلوت قدیمی به نام فلوت آبک (Flute-a-bec) می‌باشد. بی گمان فلوت یکی از کهنسال‌ترین سازها است. مصریان باستان نیز، سازی شبیه به آن داشتند. 

برلیوز آهنگساز نامی فرانسوی (1803-۱۸69) که کتاب معروف او به نام (سازشناسی و ارکسترشناسی) که حتی امروزه هم یکی از معتبرترین کتب در این رشته است، فلوت را با عبارت (تقریبا فاقد قدرت بیان) توصیف می کند. صدای فلوت را در ارکستر سمفونیک اغلب همراه با صدای تیز و نافذ پیکولو (نوعی فلوت کوچک که صدای آن یک اکتاو از صدای فلوت معمولی زیرتر است) می‌شنویم. گرچه فلوت را همیشه جزو سازهای (چوبی- بادی) می‌شمارند ولی این ساز همیشه از چوب ساخته نمی‌شود. معمولا فلوت‌هایی را که در دسته‌های موزیک نظامی به کار می‌روند، فلزی و فلوتی که در ارکستر استفاده می‌شود، ساخته شده از چوب است. 

به آسانی می توان گمان برد که نخستین بار انسان‌های اولیه با شنیدن صدای بادی که در میان نی‌های میان تهی و تنه درختان سالخورده پیچیده و صدای خوش آهنگی ایجاد می‌کرده است، اصوات مطبوع موسیقی را از سایر صداها بازشناخته و همین امر انگیزه آن‌ها در ساختن انواع نی‌ها و سازهای بادی بوده است. شکل انواع گوناگون فلوت، در حجاری‌هایی که بر روی کتیبه‌های سنگی شده و همچنین در بسیاری از تصاویر و تابلوهای قدیمی، بسیار دیده می‌شود. برخی نیز می‌گویند که نخستین بار مردم تئاندرتال آلمان به صدای دل انگیزی که از دمیدن در یک سر نی شکسته تولید می‌شود، پی برده اند. 

اما کسی که فلوت را تکمیل کرده و به صورت فعلی در آورده و در حقیقت فلوت اهمیت و اعتبار امروزی خود را مدیون زحمات وی می‌باشد، یک آلمانی است به نام تئوبالد – بوهم (Theobald- Bohm ) از اهالی باواریا که زندگانی خود را صرف تکمیل و بهبود فلوت نمود. وی در سال 1793 در شهر مونیخ متولد شد. سازی که بوهم در ابتدا با آن کار می‌کرد، فلوت کهنه ای بود که تنها یک کلید داشت. نخستین کاری که وی انجام داد آن بود که در دانشگاه مونیخ نام نوشت و دو سال در رشته صداشناسی و آکوستیک تحصیل و مطالعه کرد. بوهم در سال 1832 یعنی در سن سی و نه سالگی موفق شد کار خود را در زمینه ی تکمیل فلوت به اتمام رساند و فلوت را به صورت جدیدی عرضه نماید. این فلوت جدید از صورت های پیشین خود کاملا دگرگون شده بود. شکل آن به جای مخروطی، استوانه ای شده و فواصل سوراخ ها و سیستم انگشت گذاری آن تغییر کرده و حتی بعضی نمونه های آن به جای چوب از نقره ساخته شده بودند و تنها چیزی که مانند سابق مانده بود، همان طرز دمیدن و نواختن از پهلو بود. در این ساز صداها به هیچ وجه خارج نبودند و مانند دقیق‌ترین ساعت‌ها قابل اطمینان بود. تئوبالد بوهم تا آخرین لحظه‌ی زندگی خود دست از کارکردن و آزمایش بر روی این ساز برنداشت و در نتیجه فلوت را به صورت یکی از کامل‌ترین سازهای ارکستر درآورد. وسعت صدای فلوت مدرن معمولی سه اکتاو و صدایی تمیز، پراحساس و دلپذیر دارد و به آسانی می‌توان حالات مختلفی مانند نرم و متصل، یا خشک و مجزا و غیره رابا آن ایجاد کرد. آهنگسازان بزرگ در ساخته‌های ارکستر خود فلوت را بسیار به کار برده‌اند. تئوبالد بوهم گذشته از تکمیل فلوت نوعی کلارینت هم ساخته است، ولی متخصصین فن عقیده دارند که کلارینت بوهم، برخلاف فلوتش سازی غیرقابل استفاده است.

برای یادگیری ساز فلوت می‌توانید در کلاس آموزش فلوت آموزشگاه موسیقی نُت نوازان ثبت نام کنید تا تحت نظر اساتید مجرب، این ساز زیبا را بیاموزید.